Tái cơ cấu nông nghiệp: khác biệt Cần vững chắc 3 chân kiềng.

HTX chính là “bảo sanh” cho kinh tế hộ gia đình, song song là cầu nối giữa nông dân với thị trường

Hơn nữa, khi được dân cày ủy nhiệm ký kết hợp đồng với doanh nghiệp, HTX sẽ quay lại kiểm soát thực hành quy trình kỹ thuật. Theo đánh giá của TS Thịnh, “cái yếu này không chỉ trong bản thân nông bà đỡ ra vì quy mô sản xuất nhỏ, mà quan trọng nhất là nó không có các thiết chế khác tương trợ, thí dụ như kinh tế tập thể hợp tác xã, các hội nghề, tổ chức khuyến nông, giáo dục đào tạo.

Đồng ý kiến này, TS Lê Đức Thịnh, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn (Bộ NN-PTNT), giải thích thêm: Thực chất của tái cơ cấu về thiết chế là quá trình tổ chức lại sản xuất nông nghiệp, trong đó xác định lại chức năng của các thiết chế khác nhau.

Vì thực tiễn quy luật phát triển kinh tế trong nông nghiệp đã nhận nền nông nghiệp càng phát triển thì vai trò của kinh tế tập thể nói chung, vai trò HTX nói riêng, càng phải tăng lên.

Vì không có doanh nghiệp rất khó kéo sinh sản phát triển lên, nhưng doanh nghiệp mà không có HTX, không có kinh tế tập thể thì cũng không phát triển được.

Họ muốn làm HTX nghề nào thì họ làm. Vì, doanh nghiệp là tổ chức kinh tế của nhà đầu tư. Không ai làm thay nông dân để lập ra HTX, phải chính họ lập ra. Nhiều chuyên gia cho rằng, tái cơ cấu nông nghiệp muốn thành công, cần phát huy vai trò tự chủ của dân cày.

Hy vọng sắp tới Luật cộng tác xã đi vào áp dụng sẽ có chuyển biến”. Chân kiềng thứ hai, phải có cộng tác xã dịch vụ kiểu mới do dân cày góp vốn và dân cày lập ra. Hạ tầng cơ sở trong nông nghiệp nước ta không kém nhiều nước trong vùng (Ảnh: Bao Ninh Bình) Bởi ông Sơn cho rằng, hạ tầng cơ sở lúc này đã đi rất xa (không kém nhiều nước trong vùng), nhưng thượng tằng kiến trúc vẫn như thời kinh tế kế hoạch.

“Rất tiếc, hiện HTX của ta rất yếu. Cả 3 nhân tố chân kiềng này cộng lại, rồi liên kết với doanh nghiệp bằng các hiệp đồng kinh tế. Bây giờ, “dân cày rất trơ khấc, không biết bấu víu vào đâu để phát triển. Nghĩa là, cần sự đột phá từ cơ chế để tạo ra nguồn đầu tư. Các chính sách của quốc gia hay sự kết liên của doanh nghiệp với nông dân cũng chẳng thể làm trực tiếp với từng hộ nông dân.

Trong đó, các tổ chức do dân cày lập nên cần được đặc biệt coi trọng. ” Cho nên, khi đổi thay thể chế là tổ chức lại sinh sản, trong đó phải xác định rõ vai trò của hộ gia đình, doanh nghiệp, mối quan hệ giữa doanh nghiệp và dân cày, tổ chức kinh tế hiệp tác. /. Do nghề nông không hiệp với sử dụng cần lao thuê, phải là họ tự canh.

Ở tổ chức này, các dân cày góp vốn rồi cho vay lại chính nông dân, lãi thu được lại chia cho dân cày.

“Bộ 3 chân kiềng” để lo cho dân  Theo nguyên Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn, trong nhiều cái khó của nông dân khi sinh sản, thiếu vốn là một điểm quan trọng. Đụng đến tiền, vay nhà băng không dễ, lãi suất lại cao. Có thể phân định, tăng cường các chức năng đó cho phù hợp quy luật phát triển, trong đó có các quy luật về thị trường phải được phát huy.

Bởi vậy, theo TS Thịnh, “tái cơ cấu nông nghiệp, quan yếu nhất là tái cơ cấu thể chế. Nguyên Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn Ông Nguyễn Công Tạn cho biết, bất cứ nước nông nghiệp nào phát triển trên thế giới đều tạo ra 3 chân kiềng để lo cho dân. Đụng đến cây, con gì, tri thức, đầu vào, đầu ra… đều khó khăn.

Thuê ít thì được, chứ thuê hoàn toàn là không được”- ông Nguyễn Công Tạn lưu ý.

Trong khi đó, HTX thì dịch vụ cho dân cày phi lợi nhuận

Khó vay nhà băng thì vay nặng lãi, nên đã nghèo càng thêm nghèo, vì không vay nặng lãi thì không có vốn để sinh sản”. Bên cạnh đó, HTX có thể vay vốn từ nhà băng, vay vốn ủy thác từ doanh nghiệp để tương trợ lại cho nông dân.

Mỗi nông dân có thể tham gia nhiều HTX. Và, doanh nghiệp có thể ký hợp đồng với xã viên qua trung gian là HTX. Và các tổ chức này được vận hành như thế nào. Tức thị cần HTX đứng ra giúp nông dân các dịch vụ chung có hiệu quả (như mua chung, bán chung sản phẩm). Cần tổ chức lại sản xuất  Theo TS Đặng Kim Sơn, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp, Nông thôn (Bộ NN-PTNT), thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp, trọng tâm là “thay đổi thể chế để tạo ra một môi trường dân chủ, sáng tạo, phát huy tính chủ động của người dân”.

Vì “doanh nghiệp không thể làm nông nghiệp thay dân cày. Đồng thời, khi HTX phát triển, các vấn đề can hệ đến quản lý hạ tầng cơ sở nông thôn (như tưới tiêu, kênh mương, bờ vùng, bờ thửa. Từ đó sẽ chấm dứt nạn cho vay nặng lãi trong nông thôn.

Họ kinh dinh nhằm thu lợi nhuận càng nhiều càng tốt. Tức là giữa dân cày, HTX và doanh nghiệp muốn tiến lên thì phải tiến đồng thời cả ba”.

Tổ chức này mới là hộ sinh đích thực cho dân cày. Về chân kiềng thứ ba, theo ông Tạn, đó là tổ chức tín dụng nông thôn do dân cày góp vốn và lập ra để đáp ứng nhu cầu vốn của dân.

Ở đó, nông dân góp vốn vào để làm dịch vụ, nếu thu lãi, lại chia lãi này trở lại cho nông dân.

Nếu có 3 chân kiềng này, nông dân sinh sản hàng hóa lớn có chỗ dựa, rồi kết hợp với các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sẽ hình thành tổ hợp chuỗi sinh sản vượt qua rủi ro của thị trường và thiên tai… để vươn lên làm giàu.

Cần phát triển song song: dân cày, HTX và doanh nghiệp  Riêng đối với vai trò HTX, TS Lê Đức Thịnh đặc biệt nhấn mạnh: sớm muộn thì HTX cũng phải tổ chức cho tốt lên. ) Thì HTX sẽ đảm trách. Chính phê duyệt sự ủy nhiệm của xã viên, trong một tập thể đoàn kết này, HTX sẽ tạo được tiếng nói có trọng lượng hơn đối với nhà làm chính sách. Thực hành tái cơ cấu nông nghiệp, “chẳng thể để nông dân một mình đối mặt với thị trường.

Ông Nguyễn Công Tạn phân tách: Trước đây, chúng ta hay nghĩ doanh nghiệp lo cho nông dân đầu vào, đầu ra, nhưng không phải thế. Chân kiềng thứ nhất, đó là    giúp dân cày trữ ruộng nương để họ trở thành hộ sản xuất hàng hóa lớn, tồn tại lâu dài. Tuy nhiên, sau một thời gian dài, kinh tế hộ gia đình cũng tả những mặt yếu của nó, yếu nhất là khả năng kết liên, tham dự vào thị trường.

Trong thể chế, quan trọng hơn cả là thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể, trong đó chủ đạo là kinh tế HTX hoặc kinh tế tổ sinh sản. Những HTX này phải lo đầu vào, đầu ra của sản xuất. TS Thịnh lấy ví dụ: Khi chuyển đổi mô hình sản xuất từ kinh tế kế hoạch hóa sang kinh tế thị trường thì nông nghiệp lúc đó đã lấy kinh tế hộ gia đình làm hạt nhân đột phá trong phát triển kinh tế.

Họ chẳng thể làm dịch vụ cho dân cày mà phi lợi nhuận được. Đó là có thể từ một doanh nghiệp, một hợp tác xã, một huyện hoặc từ một tỉnh. Vì vậy, đổi mới mô hình phát triển nông nghiệp chẳng thể bắt đầu từ thượng tằng kiến trúc xuống, mà phải bắt đầu từ cơ sở.

Từ đó, tạo chỗ dựa cho dân cày phát triển nghề của mình trong bối cảnh phát triển nông nghiệp hàng hóa cạnh tranh càng ngày càng gay gắt, tiềm tàng rủi ro càng ngày càng nhiều.